วันนี้ ( 6 ก.ค.64 ) ศ.เกียรติคุณ นพ.อุดม คชินทร ที่ปรึกษา ศบค. แถลงชี้แจงแนวทางฉีดวัคซีนโควิดเข็มที่ 3 เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน หลังร่วมประชุมคณะกรรมการวัคซีนแห่งชาติ ซึ่งเป็นประเด็นสำคัญที่คนให้ความสนใจอยู่ในขณะนี้ โดยระบุว่า ช่วง 2 เดือน มีการระบาดของไวรัสกลายพันธุ์เดลตาอย่างมาก ใน 96 ประเทศ ส่วนภาพรวมประเทศไทยระบาดแล้ว 30% เฉพาะใน กทม. พบ 50% เนื่องจากสายพันธุ์เดลตา มีการระบาดได้เร็ว ซึ่งคาดว่าในอีก 1-2 เดือนในประเทศไทย และทั้งโลกจะพบสายพันธุ์เดลตาเป็นส่วนใหญ่หรือทั้งหมด 

ในเรื่องของการป้องกันโรค ไฟเซอร์ จะป้องกันสายพันธุ์เดลตาได้ลดลง จาก 93% เหลือ 88% แอสตราเซเนกา จาก 66% เหลือ 60% แต่ที่สำคัญคือการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง ไฟเซอร์ ได้ 96% และ แอสตราเซเนกา ได้ 92% ซึ่งตัวเลขนี้ ถือว่าเท่ากัน ไม่มีความแตกต่างทางสถิติ ซึ่งแม้การป้องกันเชื้อลดลง แต่การป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรงยังได้ผลสูง ส่วนซิโนแวค เรายังไม่มีข้อมูลว่าป้องกันได้เท่าไร แต่หากเทียบจากภูมิต้านทาน คงป้องกันสายพันธุ์เดลตาได้ไม่ดีแน่ ทั้งนี้มีข้อมูลจากหลายประเทศที่ใช้ซิโนแวคว่า การฉีดครบ 2 เข็ม จะป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง ได้มากกว่า 90% ตอนนี้เราต้องทำความเข้าใจใหม่ว่า วัตถุประสงค์ของการฉีดวัคซีนไม่มีทางป้องกัน 100% แต่เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง จนต้องเข้านอนในโรงพยาบาล หรือเตียงสีเหลือง สีแดง ที่ค่อนข้างตึงมากในเวลานี้ บุคลากรทางการแพทย์ก็ไม่เพียงพอ ซึ่งมาตรการด้านสาธารณสุขก็ยังจำเป็นมาก ไม่ว่าจะเป็นการใส่แมสก์ ล้างมือบ่อยๆ เว้นระยะห่าง เลี่ยงไปที่แออัด

เมื่อภูมิต้านทานตกเร็ว ทางการแพทย์ ก็ต้องฉีดบูสเตอร์ ซึ่งซิโนแวค ต้องการบูสเตอร์แน่นอน แต่ควรฉีดให้ครบ 2 เข็มก่อน นอกจากนี้ยังพบว่า กลุ่มที่ใช้ซิโนแวคมากที่สุดในบ้านเราคือ กลุ่มบุคลากรทางการแพทย์ ซึ่งตอนนี้ก็ห่างจากเข็ม 2 ได้ประมาณ 4 เดือน ดังนั้น จึงมีมติว่า กลุ่มนี้จะต้องได้บูสเตอร์ก่อนเป็นกลุ่มแรก โดยต้องเป็นแอสตราฯ หรือ mRNA ไฟเซอร์ ที่กำลังจะได้บริจาคมาจากสหรัฐอเมริกา 1.5 ล้านโดส

สรุปว่าจะต้องบูสเตอร์โดส ถ้าไฟเซอร์ยังไม่มา เราจะฉีดแอสตร้าเซนเนก้าให้ ถ้าไฟเซอร์ 1.5 ล้านโดส (สหรัฐฯ บริจาคให้ไทย) มาเร็ว ก็ให้บุคลากรทางการแพทย์ก่อน" ศ. เกียรติคุณ นพ. อุดมกล่าว

ส่วนใครที่ฉีดแอสตราเซเนกา ให้ฉีดครบ 2 เข็ม จากนั้นเว้นไป 6 เดือน ค่อยฉีดบูสเตอร์โดส ซึ่งมีผลวิจัยจากออกซ์ฟอร์ดว่า ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้มากถึง 6 เท่า และไม่มีเอฟเฟกต์เท่าไรนัก แต่ถ้าฉีดซิโนแวค 2 เข็ม 3-4 เดือนควรได้บูสเตอร์โดส ที่เป็นแพลตฟอร์มอื่น ไม่ว่าจะเป็นแอสตราเซเนกา หรือ mRNA ถ้ามีเข้ามา

ฉะนั้นคำว่าบูสเตอร์โดส ไม่ใช่สำหรับคนทั่วไป ยังไม่มีประเทศไหน หรือแม้กระทั่งองค์การอนามัยโลก กำหนดแนวทางไกด์ไลน์ออกมา ขณะนี้คณะแพทยศาสตร์ศิริราช และจุฬาฯ กำลังทำการศึกษาเข็มสามว่าตัวไหนจะเหมาะ ตัวไหนดีที่สุด อีก 1 เดือนจะรู้ผล และจะเป็นการศึกษาแรกๆ ในโลก และประเทศไทยเป็นประเทศแรกๆ ในโลกกำหนดไกด์ไลน์ว่า การให้บูสเตอร์โดส จะใช้อะไรบ้าง อย่างไร และการใช้ไม่ได้ใช้สำหรับคนทั่วไป แต่ใช้สำหรับผู้มีความเสี่ยงสูงที่จะไปสัมผัสกับผู้ติดเชื้อ หรือไปรับเชื้อ คือ บุคลากรทางการแพทย์ ที่มีทั้งหมด 7 แสนกว่าคน ข้อกำหนดที่ 2 จะให้กับผู้มีความเสี่ยง กลุ่มโรคต่างๆ ความหวาน ความดัน คนที่รับยากดภูมิทั้งหลาย ฯลฯ

หากมีไฟเซอร์เข้ามา ทำไมถึงไม่ฉีดให้เด็กก่อน เนื่องจากเป็นตัวเดียว ที่ฉีดได้ ศ. เกียรติคุณ นพ.อุดม ระบุว่า ภาพรวมทั้งประเทศ สำหรับเด็กยังไม่ใช่กลุ่มเป้าหมาย เพราะส่วนใหญ่เด็กติดเชื้อไม่มีอาการ ไม่รุนแรง เด็กอยู่โรงพยาบาลน้อยมาก ทำให้ต้องฉีดให้กลุ่มเสี่ยงที่เป็นผู้ใหญ่ก่อน เพราะตายวันละ 50-60 คน ไม่ไหว ส่วนไฟเซอร์ที่จะเข้ามา 20 ล้านโดส ในไตรมาส 4 ซึ่งเราเซ็นสัญญาจองไว้แล้ว รวมถึงจอห์นสันแอนด์จอห์นสัน ที่จะมาอีก 5 ล้านโดส และโมเดอร์ นาของเอกชน เราก็จะมีเวลาระดมฉีดให้เต็มที่ สรุปคือ บูสเตอร์โดสมีความสำคัญแน่นอน และอย่าไปดาวน์เกรดซิโนแวค เนื่องจากลดความเจ็บป่วยรุนแรงได้ไม่แพ้วัคซีนอื่น และควรฉีดให้ได้ 2 เข็มก่อน ขณะที่องค์การอนามัยโลก ไม่แนะนำให้เปลี่ยนแพลตฟอร์มของวัคซีนในเข็มที่ 2 โดยอยากให้มีข้อมูลมากกว่านี้ก่อน อย่างไรก็ตาม บูสเตอร์ที่จะฉีดให้กลุ่มบุคลากรทางการแพทย์นั้น หากไฟเซอร์ยังไม่มา จะฉีดแอสตราเซเนกาให้ก่อน

ในอนาคตจะมีการนำเข้า mRNA ของไฟเซอร์ เป็นวัคซีนที่จะฉีดให้กับประชาชนฟรี แต่เมื่อสั่งไปแล้ว วัคซีนไม่ได้มาทันที และตอนนี้แย่งกันมาก อีกทั้งหลายประเทศก็ยังได้ไม่ครบ เพราะฉะนั้นไฟเซอร์จะเข้ามาเร็วสุดคือ ต.ค. แต่อาจจะมา ธ.ค. ก็ได้ ซึ่ง 20 ล้านโดสนี้ ให้ฟรีกับประชาชน